اولین نشست مسئولین کارآفرینی و اشتغال دانشگاه های علوم پزشکی که در تاریخ ٢۵ آذرماه و به همت ستاد مرکزی اشتغال و کارآفرینی وزارت بهداشت در ستاد وزارت تشکیل شده بود، به کار خود پایان داد.
ستاد ملی وزارت و ستادهای دانشگاهی در راستای سیاست های کلی اشتغال و متناظر با سامانه کارا در وزارت تعاون ، کار و رفاه اجتماعی ، از ابتدای سال ١٣٩٧ شکل گرفته است.. هدف ستاد مذکور ، شناسایی و معرفی فرصت های شغلی و مدیریت کارآفرینی در حوزه سلامت ذکر شده است.

آنچه حائز اهمیت است، گنجاندن عنوان کارآفرینی (Entrepreneurship) در کنار اشتغال می باشد.

کارآفرینی در یک تعریف یافتن روشهای جدید برای حل مساله است.

کارآفرینی ، تخریب خلاق با تمرکز بر نوآوری و خلاقیت و تبدیل ایده به پدیده محسوب می شود.

کارآفرینی ممکن است نتیجه آنی اشتغال بدنبال نداشته باشد . به عبارتی، کارآفرینی الزاما به معنای اشتغال نیست ، بسا اینکه در ابتدای مسیر، ممکن است باعث بی کاری نیز بشود. لیکن اشتغال یکی از پیامدهای کارآفرینی است. دانشگاهی را کارآفرین می نامند که بیش از سایر دانشگاه ها، به ایجاد یا بازار جدید همت گمارد.

در دانشگاه کارآفرین، تمام فعالیت های اعضا ، از قبیل آموزش، پژوهش و .... باید به گونه ای مدیریت ، اداره و اجرا شوند که دانشگاه به عنوان نهاد یا شرکت شبه اقتصادی تلقی شود. یعنی جهت گیری این فعالیت ها باید در جهت سود دهی و نیز دسترسی به مزیت های رقابتی باشد.

متأسفانه، نگاه سنتی به مقوله کار آفرینی در طول سالهای گذشته، نگرش نادرستی از مفهوم و فرهنگ کارآفرینی در اذهان باقی گذاشته است.

یقینا دانشگاه ها در سراسر جهان، همان نقش اساسی را در توسعه کشورها دارند.

در یک تقسیم بندی ، دانشگاه ها را در سه نسل طبقه بندی کرده اند:
١) نسل اول : آموزش محور
٢) نسل دوم: پژوهش محور
٣) نسل سوم: کارآفرین

متاسفانه غالب دانشگاه های ایران در نسل اول و معدودی در نسل دوم متوقف مانده اند و آموزش و پژوهش در خدمت تولید ثروت قرار نگرفته و هر دانشی که ارزش افزوده و ثروتی تولید نکند ، به معنای این است که اتفاقی رخ نداده است.

در اقتصاد دانش بنیان، دانش ( جایگزین مواد اولیه، سرمایه و ..) به عنوان مهم ترین فاکتور تولید محسوب می شود. دانشگاه های نسل سوم که مجرای اصلی پویایی در جامعه هستند، باید هر چه سریعتر در کشور نهادینه شوند.

باید توجه نمود ، توجه مقطعی به کارآفرینی و کارآفرینان، منجر به کاهش بیکاری و خوداشتغالی نخواهد شد. بلکه آموزش صحیح کارآفرینی، اقدام بنیادین و ایجاد همه گیری در کنار ایجاد اکو سیستم کارآفرینی ، تنها رهیافت رشد اقتصادی و برون رفت از وضعیت موجود می باشد.

رهبری و مدیریت کارآفرینی باید به قوی ترین افراد مجموعه سپرده شود. در صورتیکه آموزش های کارآفرینی به شکل منسجم با سیاستگذاری، تدوین استراتژی و برنامه عملیاتی مناسب صورت نگیرد، ثروت های ملی از قبیل منابع انسانی و تسهیلات اعطایی، به سمت و سوی پریشان سوق خواهد یافت و هدف قانون گذار محقق نخواهد شد.

این در شرایطی است که عقربه های زمان، به سرعت پیش می روند و از پنجره جمعیتی بیشتر فاصله می گیریم. عدم توجه به فرصت ایجاد شده از پنجره جمعیتی، یک اشتباه استراتژیک است. پنجره جمعیتی در تاریخ تمدن هر کشوری، فقط یک بار اتفاق می افتد ( شاید هر ١۰۰۰ سال یک بار) دورانی که غفلت از مدیریت این فرصت عظیم، چنان ضربه ای به حیات اجتماعی، سیاسی، و اقتصادی کشور وارد می کند که نسل آینده از آن، تحت عنوان نقطه تاریک در تاریخ تمدن خود یاد خواهند کرد.

کشور فرانسه بیش از ١۰۰ سال فرصت داشت تا خود را برای پایان دوره پنجره جمعیتی آماده کند و این در شرایطی است که پنجره جمعیتی در کشورمان از اواسط دهه ١٣٩۰ (١٣٨۵) آغاز شده است و در انتهای دهه ١۴٣۰ پایان می یابد و کشور ما را در ردیف یکی از کشورهای سالمند قرار خواهد داد.

متأسفانه به علت پاسخگویی و نقش سنگینی که بر عهده دولت است، افق های جمعیتی اعلام و رسانه ای نمی شود. دولت محترم با وجود تمام تلاش ها دچار انفعال و برخورد غیرفعال در قبال مشکلات شده است. اتاق جنگ در هدایت پنجره جمعیتی گشوده نشده است. ما زمان زیادی را از دست داده ایم. نرخ باروری (<٢)پایین تر از نرخ جایگزینی (>٢.١) در کنار عدم برنامه ریزی مناسب، کشور را در معرض تهدید مهلکی قرار داده است و این تهدید با اتکا به درآمدهای نفتی روز به روز جدی تر هم می شود.

تامین هزینه های کلان کشور( از سیاست خارجی گرفته تا ...) از منابع فسیلی ، توجه به افزایش اثربخشی و کارآیی منابع انسانی را به انزوا کشیده است. در این شرایط بلاتکلیفی فقط زمان را از دست می دهیم.

رفتارهای ناکارآمد از نوعی که در غالب وزارتخانه ها، شاهد آن هستیم به هیچ وجه مطلوب نظام و کشور نخواهد بود.

غفلت از تهدید ناشی از بی برنامه گی، فرصت ها را یکی یکی از بین خواهد برد.

مدیریت پنجره جمعیتی، توجه به نرخ جایگزین جمعیتی و در کنار آنها سوق دادن دانشگاه ها به سمت دانشگاه های کارآفرین، باید مهم ترین و اولویت اول سیاستگذاری در مقیاس جمعیتی باشد.

صندوق های بازنشستگی در شرایط فعلی رو به ورشکستگی هستند. غفلت از این پاداش جمعیتی (پنجره جمعیتی) چنان مشکلات در هم تنیده ای را برای فرزندانمان در آینده ای نه چندان دور ایجاد خواهد کرد که جامعه ایران امروز را به سمت بحران بزرگ پیش خواهد برد. بحرانی که به حتم نه با حمله نظامی بلکه با در انتظار نشستن دشمنان خارجی و غفلت داخلی دامنگیر خواهد شد.

انتظار اینست ارتقای توانایی دانشگاه ها در خلق ثروت و حرکت به سمت نسل سوم شدن (کارآفرین) نه توسط رده های پایین مسئولیتی (چه در وزارت و چه در دانشگاه ها) بلکه توسط ارکان تصمیم گیری در نهادهای علمی راهبری گردد تا با گسیل دانش آموختگان جوان به سمت اشتغال مولد و ایجاد شادابی و پویایی در ٣۰ سال آینده، شاهد جامعه ای باشیم که سالمندان آن تعلق خود به کشورشان را با مباهات و افتخار بنگرند.

دکتر احمد حاج ابراهیمی